رقابت برای فتح دوباره ماه: چه می‌شود اگر چین زودتر فضانوردانش را فرود بیاورد؟

ایالات متحده و چین در تلاش برای اعزام فضانوردان به ماه در چند سال آینده هستند. مدیر موقت ناسا مدعی است که آمریکا برنده این «رقابت فضایی» خواهد بود. اما اگر چین زودتر به هدف برسد چه اتفاقی خواهد افتاد؟

ناسا قصد دارد سال آینده مأموریت آرتمیس ۲ را انجام دهد. درجریان این مأموریت، فضانوردان به دور ماه خواهند رفت و به زمین بازمی‌گردند. پس از آن، قرار است در سال ۲۰۲۷ مأموریت آرتمیس ۳ نخستین فرود انسان روی ماه را پس از نیم‌قرن رقم بزند؛ هرچند درمورد اجرای این ماموریت در تاریخ وعده‌ داده‌شده، تردیدهای جدی وجود دارد.

در مقابل، چین متعهد شده است که تا پیش از سال ۲۰۳۰ نخستین فرود سرنشین‌دار خود را روی ماه انجام دهد. این کشور به‌تازگی از پیشرفت در تکمیل ساخت سخت‌افزارهای کلیدی از جمله موشک لانگ مارچ ۱۰ و ماه‌نشین لانیوئه خبر داده است.

با توجه به جدول زمان‌بندی، آمریکا همچنان جلوتر به نظر می‌رسد. اما به‌گزارش اسپیس‌دات‌کام، کارشناسان در جلسه اخیر کمیته بازرگانی سنای آمریکا، هشدار دادند که ایالات متحده در خطر واقعی واگذارکردن رقابت ماه به چین قرار دارد.

یکی از دلایل اصلی، سرعت پایین ساخت فضاپیمای استارشیپ اسپیس ایکس است. این فضاپیما به عنوان ماه‌نشین مأموریت آرتمیس ۳ استفاده خواهد شد؛ اما پیش از آنکه بتواند در مسیر سفر به ماه قرار بگیرد، نیازمند چندین مأموریت سوخت‌رسانی در مدار زمین است. جیم برایدنستاین، مدیر پیشین ناسا، در نشست اخیر گفت: «اگر تغییر بزرگی رخ ندهد، بعید است ایالات متحده بتواند زودتر از چین به ماه برسد.»

مایک گلد، رئیس بخش فضایی شرکت ردوایر و از طراحان اصلی «توافق‌نامه‌های آرتمیس»، تأکید کرد که اگر چین نخستین کشور در فرود دوباره بر ماه باشد، پیامدهای سیاسی و اقتصادی عمیقی برای آمریکا خواهد داشت. او گفت: «تصور کنید چین روی ماه فرود می‌آید. فردای آن روز شاهد دستاوردهای عظیم سیاسی برای پکن خواهیم بود. نگاه جهانیان برای همکاری نه فقط در حوزه اکتشاف فضا، بلکه در امنیت ملی و توافق‌های تجاری هم به سمت چین خواهد بود.»

گلد افزود: «اگر چین زودتر به ماه برسد، روابط اقتصادی آن کشور با روسیه و هند که همین حالا هم در حال گسترش است، بسیار عمیق‌تر خواهد شد.»

گُلد ادامه داد: «چین مهارت زیادی در بهره‌برداری سیاسی و اقتصادی از موفقیت‌های فضایی دارد. اگر زودتر به ماه برسد، شاهد تغییر نظم جهانی خواهیم بود؛ نظمی که بر اقتصاد، پایه مالیاتی، توان نوآوری، امنیت ملی، دیپلماسی و ژئوپولیتیک تأثیر خواهد گذاشت و در نهایت بسیاری از ابعاد زندگی روزمره ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد.»

هشدارها نشان می‌دهد که رقابت فقط بر سر «اول بودن» نیست، بلکه کشوری که بتواند حضور مداوم و پایدار بر سطح ماه ایجاد کند، تاثیرات زیادی روی این مسائل خواهد داشت که چه کسی قواعد آینده فضا، فناوری‌های کلیدی و حتی دسترسی به منابع ماه را تعیین خواهد کرد.

یکی از مهم‌ترین موضوعات، منابع طبیعی ماه است. گلد در شهادت مکتوب خود برای کمیته سنا نوشت: «اگر آمریکا نخستین کشوری نباشد که دوباره به ماه بازمی‌گردد، خطر آن وجود دارد که بهترین ذخایر یخ‌آب به چین برسد.» این منابع ارزشمند را می‌توان به اکسیژن و هیدروژن برای سوخت موشک‌ها تجزیه یا به آب آشامیدنی برای فضانوردان تبدیل کرد.

با‌این‌حال، نشانه‌ها حاکی از آن است که چین در گام نخست قصد دارد در عرض‌های میانی ماه فرود سرنشین‌دار انجام دهد، نه در قطب جنوب که تصور می‌شود بیشترین یخ‌آب در آنجا وجود دارد. در همین زمان، مأموریت‌های رباتیک چانگ‌ای ۷ (در سال ۲۰۲۶) و چانگ‌ای ۸ (در سال‌های ۲۰۲۸-۲۰۲۹) هدف‌گذاری کرده‌اند تا در نزدیکی قطب جنوب ماه فرود بیایند و منابعی مانند یخ‌آب را شناسایی کنند و حتی فناوری چاپ سه‌بعدی آجرهای قمری را برای ساخت سکونتگاه آزمایش کنند.

آلن کاتلر، مدیرعامل «ائتلاف برای اکتشاف اعماق فضا»، نیز در سخنرانی خود توضیح داد: «هر کشوری که رهبری اکتشاف ماه را به دست آورد، قوانین مربوط به استفاده از منابع فضایی، حاکمیت بر ماه و تشکیل مشارکت‌های بین‌المللی را برای آینده تعیین خواهد کرد.» او تأکید کرد: «کشوری که نخستین بار بر ماه فرود بیاید، قواعد تعامل در فضا را برای دهه‌های آینده شکل خواهد داد. این رهبری باید از سوی ایالات متحده اعمال شود.»