آیفون ۳۵۰۰ دلاری در راه است؟ پشت‌پرده‌ اولتیماتوم ۲۲میلیارد دلاری ترامپ برای اپل

به احتمال زیاد، آیفونی که امروز در دست یک شهروند آمریکایی قرار دارد، دیگر برچسب «ساخت چین» را یدک نمی‌کشد؛ بلکه روی جعبه‌ی آن، نام یک قدرت نوظهور حک شده است: «ساخت هند».

این تغییر بی‌سروصدا، نتیجه‌ی یک استراتژی چند میلیارد دلاری و یک دهه برنامه‌ریزی اپل برای فرار از وابستگی به چین است؛ اما درست زمانی که این غول تکنولوژی تصور می‌کرد آینده‌ی تولید خود را در کشور پرجمعیت هند تضمین کرده، تهدید جدیدی از کاخ سفید، تمام معادلات را بر هم زد.

دونالد ترامپ با اعلام یک تعرفه ۲۵ درصدی بر تمام کالاهای هندی، جنگی تجاری را آغاز کرده که در مرکز آن، سرنوشت نسل بعدی آیفون، یعنی آیفون ۱۷، قرار گرفته است؛ جنگی که احتمالا این مصرف‌کنندگان هستند که باید هزینه‌ی آن را بپردازند.

ماجرا از یک پست در پلتفرم Truth Social شروع شد؛ ترامپ بدون هیچ مقدمه‌ای نوشت: «انتظار دارم آیفون‌هایی که در آمریکا فروخته می‌شوند، همین‌جا ساخته شوند، نه در هند یا هر جای دیگر.» او برای این درخواست، یک ضمانت اجرایی نیز تعیین کرد: «در غیر این صورت، اپل باید تعرفه‌ای حداقل ۲۵ درصدی به دولت بپردازد.»

پیامدهای این اولتیماتوم به‌سرعت در بازارهای مالی نمایان شد. سهام اپل ۲٫۶ درصد سقوط کرد و این موج منفی، شاخص‌های اصلی بازار مانند S&P 500 و نزدک را نیز پایین کشید.

برای دهه‌ها، امپراتوری اپل بر ستون‌های چین استوار بود. کارخانه‌های عظیم، نیروی کار ماهر و زنجیره تأمین بی‌نظیر چین، به اپل اجازه داد تا صدها میلیون آیفون را با کیفیت بالا تولید کند. اما این وابستگی عمیق، به‌تدریج به پاشنه‌ی آشیل اپل تبدیل شد. با بالا گرفتن تنش‌های سیاسی و تجاری میان آمریکا و چین، تیم کوک، مدیرعامل اپل، به این نتیجه رسید که «قرار داشتن همه چیز در یک مکان، ریسک بیش از حدی برای ما دارد».

نگرانی از این ریسک، به استراتژی جدیدی معروف‌به «چین+۱» منجر شد: حفظ چین به عنوان یک پایگاه مهم، اما ایجاد قطب تولیدی قدرتمند دیگر برای کاهش ریسک. اپل برای این نقش، دو کشور را انتخاب کرد: ویتنام برای تولید محصولاتی مانند آیپد و ایرپاد و هند برای مهم‌ترین محصولش، آیفون، به‌ویژه برای بازار آمریکا.

این تغییر مسیر، قماری بزرگ روی کشوری بود که باوجود پتانسیل عظیم، چالش‌های زیرساختی و بوروکراتیک فروانی داشت؛ اما برای اپل، این دیگر یک انتخاب نبود، بلکه یک ضرورت برای بقا بود.

چرخش اپل به سوی هند با سرعتی باورنکردنی به واقعیت پیوست. تیم کوک در تابستان ۲۰۲۵ اعلام کرد که اکثر آیفون‌های فروخته شده در ایالات‌متحده، اکنون در هند تولید می‌شوند. آمار و ارقام، ابعاد این رشد انفجاری را بهتر نشان می‌دهند: در سال مالی ۲۰۲۵، اپل به رکورد تولید ۲۲ میلیارد دلار آیفون در هند دست یافت که معادل یک‌پنجم کل آیفون‌های تولید شده در جهان بود. صادرات آیفون از هند نیز در سه‌ماهه اول همین سال مالی، با ۸۲ درصد رشد سالانه به ۶ میلیارد دلار رسید.

اما ضلع سوم، جالب‌ترین بخش داستان است: ظهور یک «قهرمان ملی». گروه تاتا، یکی از معتبرترین و قدیمی‌ترین شرکت‌های خوشه‌ای هند، با سرعتی شگفت‌انگیز در حال تبدیل شدن به «فاکسکانِ هندی» است. این گروه با خرید کارخانه‌های موجود از شرکت‌های تایوانی و ساخت یک کارخانه عظیم جدید، به سرعت به یکی از بازیگران اصلی در زنجیره تأمین اپل تبدیل شد تا معامله‌ای برد-برد برای اپل و هند رقم بخورد.

اما درست در اوج این موفقیت، دونالد ترامپ سیاستی را اعلام کرد که مستقیماً قلب استراتژی هندی اپل را نشانه می‌رفت: اعمال تعرفه ۲۵ درصدی بر تمام کالاهای وارداتی از هند و یک «جریمه» نامشخص اضافی؛ درحالی‌که تعرفه‌ی قبلی ۱۰ درصد و پیش از آغاز جنگ تعرفه‌ها در ماه آوریل، کمتر از ۳ درصد بود. این تصمیم، هند را در موقعیتی به مراتب بدتر از رقبای منطقه‌ای مانند ویتنام (با تعرفه ۲۰درصد) و تایلند (با تعرفه ۱۹درصد) قرار می‌داد و مزیت رقابتی این کشور را یک‌شبه از بین می‌برد.

اما چرا هند؟ توجیه دولت ترامپ فراتر از کسری تجاری ۴۵ میلیارد دلاری با هند است و سه ستون اصلی را در برمی‌گیرد: موانع تجاری خود هند،‌ عضویت در گروه ریکس و رابطه با روسیه.

ترامپ معتقد است هند با داشتن «یکی از بالاترین تعرفه‌ها در جهان»، خود آغازگر این بازی بوده و تعرفه‌های آمریکا تنها یک اقدام «متقابل» است. عضویت هند در گروه بریکس (BRICS)، که ترامپ آن را گروهی «ضدآمریکایی» توصیف کرده، یکی دیگر از دلایل این تنبیه اقتصادی بود.

اما تندترین انتقاد، متوجه روابط استراتژیک و اقتصادی هند با روسیه بود. ترامپ هند را به دلیل خرید تجهیزات نظامی و تبدیل شدن به «بزرگ‌ترین خریدار انرژی روسیه» در بحبوحه‌ی تحریم‌های غرب، مورد انتقاد قرار داد.

تعرفه ۲۵ درصدی، تمام محاسبات مالی اپل را دگرگون می‌کند. مزیت اصلی هند، هزینه‌ی پایین نیروی کار است. یک کارگر مونتاژ در هند ماهانه حدود ۲۳۰ دلار درآمد دارد، درحالی‌که این رقم در کالیفرنیا به ۲۹۰۰ دلار می‌رسد. این اختلاف فاحش، حتی باوجود تعرفه، بازگشت کامل تولید به آمریکا را غیرممکن می‌کند. مونتاژ یک آیفون در هند حدود ۳۰ دلار هزینه دارد، درحالی‌که در آمریکا این رقم به ۳۹۰ دلار می‌رسد.

بااین‌حال، تعرفه‌ی ۲۵ درصدی، مزیت هزینه‌ی هند را در برابر سایر رقبای کم‌هزینه مانند ویتنام یا حتی چین از بین می‌برد و آیفون‌های «ساخت هند» را در سطح جهانی گران‌تر می‌کند. جدول زیر تأثیر این تعرفه را بر روی هزینه‌ی تولید یک آیفون فرضی ۱۲۰۰ دلاری نشان می‌دهد.

این محاسبات نشان می‌دهد که اعمال تعرفه‌ی ۲۵ درصدی، حاشیه سود اپل را به‌شدت کاهش می‌دهد و آن را در دوراهی «جذب هزینه» یا «انتقال آن به مصرف‌کننده» قرار می‌دهد.

درواقع، گزینه‌های اپل برای خروج از این وضعیت، یکی از دیگری ناخوشایندتر است. بازگشت به چین، بازگشت به همان مشکلی است که از ابتدا سعی در حل آن داشت و ایده‌ی رؤیایی «آیفون ساخت آمریکا» که دولت ترامپ خواهان آن است، به دلیل نبود زیرساخت، نیروی کار ماهر و مواد اولیه، همچنان در حد شعار باقی مانده است. اپل در هند سرمایه‌گذاری گزافی کرده و حالا در آنجا گیر افتاده است.

در مواجهه با این بحران، اپل سه مسیر پیش روی خود دارد و آینده‌ی تولید آیفون ۱۷ به انتخاب یکی از این راه‌ها بستگی خواهد داشت.

سناریوی اول، جذب هزینه و ادامه‌ی مسیر است. در این سناریو، اپل با این فرض که تعرفه‌ها یک تاکتیک مذاکراتی موقت است، هزینه‌های اولیه را جذب کرده و برنامه‌های توسعه خود در هند را ادامه می‌دهد. این یک راه حل کوتاه‌مدت است، زیرا تحمل یک هزینه‌ی ساختاری ۲۵ درصدی در بلندمدت، مزیت رقابتی هند را از بین می‌برد.

اما سناریوی سوم، بدترین سناریوی ممکن است. در این حالت، یک جنگ تجاری تمام‌عیار درمی‌گیرد و آمریکا نه‌تنها تعرفه، بلکه جریمه‌های سنگین و محدودیت‌های خاص بر اپل اعمال می‌کند. این وضعیت، اپل را مجبور به یک بازنگری اساسی و پرهزینه در کل استراتژی هند خود خواهد کرد و ضربه‌ی بزرگی به جاه‌طلبی‌های هر دو طرف وارد می‌کند.

با تمام این حرف‌ها، تحلیلگران ایده‌ی تولید کامل آیفون در آمریکا را «افسانه‌ای غیرعملی» می‌دانند. به گفته‌ی آن‌ها، باتوجه به هزینه‌های بالای نیروی کار و زیرساخت در آمریکا، قیمت یک آیفون پرچم‌دار می‌تواند تا دو برابر افزایش یابد و به ۳۵۰۰ دلار برسد؛ امری که برای مصرف‌کنندگان پذیرفتنی نخواهد بود.

در این میان، نگاه‌ها به راهروهای دیپلماسی دوخته شده، اما تلاش‌ها تاکنون راه به جایی نبرده است. سفر هیئت تجاری آمریکا به دهلی‌نو که قرار بود مسیر را برای یک توافق دوجانبه تا پاییز ۲۰۲۵ هموار کند، بارها به تعویق افتاده و امیدها را کم‌رنگ کرده است.

با نزدیک شدن به زمان ورود اولین محموله‌های آیفون‌های جدید، فرصت اپل به‌سرعت رو به پایان است. اگر قفل مذاکرات تا آن هنگام باز نشود، هر آیفون جدیدی که از گمرک عبور می‌کند، هزینه‌ی این شکست دیپلماتیک را با خود به همراه خواهد داشت؛ هزینه‌ای که مستقیماً در فاکتور خرید مشتریان ثبت خواهد شد.