وب‌سایت‌ها و ISPها چگونه تشخیص می‌دهند که ما از VPN استفاده می‌کنیم؟

وی‌پی‌ان‌ها برای رمزنگاری ترافیک و پنهان کردن هویت آنلاین طراحی شده‌اند، اما بسیاری از سرویس‌ها و ارائه‌دهندگان اینترنت به‌راحتی آن‌ها را شناسایی و مسدود می‌کنند. این شناسایی فرایندی چندلایه و هوشمندانه است.

در مقاله‌ی پیش‌رو، به زبان ساده توضیح می‌دهیم که وب‌سایت‌ها و ارائه‌دهندگان اینترنت از چه روش‌هایی برای تشخیص استفاده از VPN بهره می‌برند و چگونه می‌توان از این شناسایی جلوگیری کرد.

ملیکا طاهران‌ پور

آیا VPN رایگان شما امن است؟ خطرات وی‌پی‌ان‌های رایگان را جدی بگیرید

مطالعه '6

پیش از پرداختن به روش‌های شناسایی VPN، شاید بهتر باشد بدانیم چرا سرویس‌های مختلف برای مسدودسازی آن تلاش می‌کنند. انگیزه‌ها متفاوت است، اما دلایل اصلی را می‌توان در چهار دسته خلاصه کرد:

• مقابله با کلاهبرداری و جرائم آنلاین: مجرمان سایبری اغلب برای پنهان کردن هویت خود در فعالیت‌هایی نظیر هک حساب‌های بانکی یا کلاهبرداری‌های اعتباری از VPN بهره می‌برند. به‌همین‌دلیل، مؤسسات مالی و فروشگاه‌های آنلاین برای جلوگیری از تقلب، این اتصالات را یک ریسک امنیتی تلقی کرده و مسدود می‌کنند.
• اعمال محدودیت‌های جغرافیایی (Geoblocking): سرویس‌های استریم مانند نتفلیکس (Netflix) به‌دلیل قوانین کپی‌رایت، موظف‌اند محتوای خود را به مناطق جغرافیایی خاصی محدود کنند. ازآنجاکه VPNها این محدودیت‌ها را دور می‌زنند، پلتفرم‌ها برای پایبندی به تعهدات قانونی خود، اتصالات VPN را شناسایی و مسدود می‌کنند.
• رعایت قوانین سانسور دولتی: در برخی کشورها، دولت‌ها ارائه‌دهندگان خدمات اینترنت (ISP) و کسب‌وکارها را ملزم به مسدودسازی VPN می‌کنند تا از دسترسی شهروندان به محتوای فیلترشده جلوگیری کرده و جریان اطلاعات را کنترل کنند.
• اجرای سیاست‌های داخلی سازمان‌ها: بسیاری از شرکت‌ها و مراکز آموزشی برای نظارت امنیتی بر شبکه‌ی داخلی و جلوگیری از دور زدن فایروال‌ها، دسترسی کارمندان یا دانشجویان با VPN شخصی را محدود می‌کنند.

وب‌سایت‌ها و پلتفرم‌های آنلاین با تحلیل ویژگی‌های اتصال شما می‌توانند استفاده از VPN را تشخیص دهند. از جمله‌ی این روش‌ها که اغلب بر تحلیل آدرس IP و رفتار مرورگر شما متمرکز هستند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

آدرس IP شما مهم‌ترین اطلاعاتی است که یک وب‌سایت از شما دریافت می‌کند و به‌همین‌دلیل، تحلیل آن سنگ‌بنای اکثر سیستم‌های تشخیص VPN به شمار می‌رود.

فهرست‌های سیاه IP

ساده‌ترین روش، مقایسه‌ی آدرس IP شما با پایگاه‌داده‌های عظیمی از IPهای شناخته‌شده‌ی متعلق به سرویس‌دهندگان VPN، پراکسی‌ها و دیتاسنترها است. شرکت‌های امنیتی این فهرست‌ها را به‌طور مداوم به‌روزرسانی می‌کنند و وب‌سایت‌ها می‌توانند به‌محض اتصال شما، تعلق IP به یک سرویس VPN را تشخیص دهند.

ناهنجاری IP اشتراکی

در یک اتصال خانگی معمولی، تعداد محدودی کاربر از یک IP استفاده می‌کنند. در مقابل، یک سرور VPN میزبان صدها یا حتی هزاران کاربر به‌صورت هم‌زمان است. وقتی یک سرویس آنلاین مشاهده می‌کند که تعداد بسیار زیادی کاربر به‌طور هم‌زمان از یک IP یکسان به آن متصل شده‌اند، این الگو را به‌عنوان یک ناهنجاری شناسایی کرده و آن IP را مسدود می‌کند.

تفاوت IP خانگی و IP دیتاسنتر

تقریباً تمام سرورهای VPN در دیتاسنترها میزبانی می‌شوند. سرویس‌هایی مانند بانک‌ها یا پلتفرم‌های استریم که انتظار دارند کاربران از IPهای خانگی (مسکونی) متصل شوند، به‌محض شناسایی یک IP متعلق به دیتاسنتر، آن را نشانه‌ی قطعی استفاده از VPN تلقی و مسدود می‌کنند.

ناهماهنگی موقعیت مکانی و زمانی

وب‌سایت‌ها می‌توانند منطقه‌ی زمانی تنظیم‌شده روی دستگاه شما را با منطقه‌ی زمانی مربوط به موقعیت جغرافیایی IP مقایسه کنند. اگر IP شما متعلق به آلمان باشد اما ساعت دستگاه شما بر اساس زمان ایران تنظیم شده باشد، این ناهماهنگی یک سرنخ قوی برای شناسایی VPN است.

شرکت‌های بزرگ فناوری از روش‌های پیچیده‌تری برای ردیابی کاربران استفاده می‌کنند که هویت دیجیتال شما را فراتر از آدرس IP تحلیل می‌کند.

کوکی‌ها (Cookies)

اگر با حسابی مانند حساب گوگل یا فیسبوک وارد مرورگر خود شده باشید، فعالیت‌های شما حتی هنگام استفاده از VPN نیز به آن حساب متصل باقی می‌ماند. کوکی‌هایی که وب‌سایت‌ها روی مرورگر شما ذخیره می‌کنند، می‌توانند شما را در بازدیدهای بعدی شناسایی کنند. مقاله‌ی کوکی در مروگر چیست به‌ فهم بیشتر نقش آن‌ها کمک می‌کند.

انگشت‌نگاری مرورگر (Browser Fingerprinting)

مرورگر شما اطلاعاتی مانند سیستم‌عامل، نسخه‌ی مرورگر، فونت‌های نصب‌شده و منطقه زمانی را در اختیار وب‌سایت‌ها قرار می‌دهد. ترکیب این اطلاعات، یک «اثر انگشت» دیجیتال منحصربه‌فرد برای شما ایجاد می‌کند که می‌تواند برای ردیابی شما در وب‌سایت‌های مختلف استفاده شود.

گاهی اوقات، مشکل از VPN نیست و خود دستگاه شما به‌دلیل آسیب‌پذیری‌ها یا تنظیمات نادرست، اطلاعات هویتی شما را به بیرون از تونل امن VPN «نشت» می‌دهد.

نشتی دی‌ان‌اس (DNS Leak)

وقتی آدرس وب‌سایتی را وارد می‌کنید، دستگاه شما درخواستی را به یک سرور DNS می‌فرستد تا آدرس IP آن سایت را پیدا کند. یک VPN امن باید درخواست‌ها را از داخل تونل رمزنگاری‌شده‌ی خود عبور دهد، اما گاهی این درخواست به سرور DNS متعلق به ISP شما ارسال می‌شود. در این حالت، ISP دقیقاً متوجه می‌شود که شما در حال بازدید از چه وب‌سایت‌هایی هستید. برای فهم بیشتر نقش DNS در دنیای وب، مقاله‌ی DNS چیست را مطالعه کنید.

نشتی WebRTC

فناوری WebRTC که برای تماس‌های صوتی و تصویری در مرورگرها استفاده می‌شود، می‌تواند تونل امن VPN را دور بزند. وب‌سایت‌ها با اجرای یک کد ساده، از این قابلیت سوءاستفاده کرده و آدرس IP واقعی شما را مستقیماً از دستگاهتان درخواست می‌کنند. این نشت اطلاعات، موقعیت مکانی حقیقی شما را فاش می‌کند و به سرویس‌ها اجازه می‌دهد استفاده از VPN را تشخیص دهند.

ارائه‌دهندگان خدمات اینترنت (ISP)، دولت‌ها و مدیران شبکه‌های بزرگ به ابزارهای قدرتمندتری برای تحلیل و کنترل ترافیک دسترسی دارند. از جمله روش‌هایی که این بازیگران اصلی برای تشخیص و مسدودسازی ترافیک وی‌پی‌ان‌ها استفاده می‌کنند، می‌توان از موارد زیر نام برد:

پروتکل‌های VPN معمولاً از پورت‌های شبکه‌ی مشخصی برای ارتباط استفاده می‌کنند. برای مثال، OpenVPN اغلب از پورت ۱۱۹۴ و WireGuard از پورت ۵۱۸۲۰ بهره می‌برد.

مدیران شبکه می‌توانند با مسدود کردن ترافیک روی این پورت‌های شناخته‌شده، از اتصال VPN جلوگیری کنند. این روش اگرچه ساده است، VPNهای مدرن می‌توانند با استفاده از پورت‌های رایج مانند پورت ۴۴۳ (مربوط به ترافیک وب HTTPS) آن را دور بزنند.

بازرسی عمیق بسته‌ها (Deep Packet Inspection) پیشرفته‌ترین روش شناسایی VPN است که برخلاف فایروال‌های معمولی، ساختار بسته‌های داده را هم تحلیل می‌کند. به‌همین‌دلیل حتی اگر ترافیک شما رمزنگاری‌شده باشد، DPI می‌تواند الگوهای آن را تشخیص دهد.

در واقع، فناوری DPI مانند مأموری است که نه‌تنها آدرس فرستنده و گیرنده‌ی نامه را می‌خواند، بلکه محتوای داخل پاکت را نیز بررسی می‌کند تا از ماهیت آن باخبر شود. این فناوری به‌دلیل هزینه‌ی بالا، عمدتاً توسط دولت‌ها برای اجرای فیلترینگ و توسط ISPهای بزرگ برای مدیریت شبکه به کار گرفته می‌شود.

ارائه‌دهندگان اینترنت (ISP) می‌توانند با زیر نظر گرفتن الگوی ترافیک شما، استفاده از VPN را تشخیص دهند. ترافیک وب‌گردی عادی شما شامل اتصالات کوتاه و متعدد به سرورهای مختلف می‌شود، اما اتصال VPN یک جریان داده‌ی پیوسته، طولانی و رمزنگاری‌شده به سمت یک سرور واحد ایجاد می‌کند؛ این تفاوت الگو به‌راحتی قابل شناسایی است.

اگرچه روش‌های شناسایی وی‌پی‌ان روزبه‌روز هوشمندتر می‌شوند، کاربران نیز می‌توانند برای حفاظت از حریم خصوصی در دنیای دیجیتال، از راهکار‌هایی مانند موارد زیر استفاده کنند:

انتخاب سرویس VPN مناسب

همه‌ی VPNها یکسان ساخته نشده‌اند. هنگام انتخاب یک سرویس، به‌دنبال ویژگی‌های زیر باشید:

• سیاست عدم ثبت گزارش (No-Logs Policy): اطمینان حاصل کنید که سرویس‌دهنده هیچ گزارشی از فعالیت‌های شما ذخیره نمی‌کند. بهتر است این سیاست از سوی شرکت‌های امنیتی معتبر و مستقل حسابرسی شده باشد.
• محافظت دربرابر نشتی DNS و IP: یک VPN باکیفیت باید مکانیزم‌های داخلی برای جلوگیری از نشت درخواست‌های DNS یا IP واقعی شما داشته باشد.

استفاده از سرورهای Obfuscated

این سرورها که به آن‌ها «سرورهای مبهم‌ساز» نیز گفته می‌شود، ترافیک VPN را به گونه‌ای تغییر می‌دهند که شبیه به ترافیک عادی وب (HTTPS) به نظر برسد. این قابلیت مؤثرترین راه برای مقابله با شناسایی از طریق DPI است.

فعال‌سازی قابلیت Kill Switch

اگر اتصال VPN شما ناگهانی قطع شود، دستگاه به اینترنت عادی با IP واقعی شما بازمی‌گردد. Kill Switch یک ابزار ایمنی حیاتی است که در این شرایط، کل اتصال اینترنت را متوقف می‌کند تا از نشت اطلاعات جلوگیری شود.

استفاده از مرورگرهای امن

در کنار VPN، از مرورگرهایی مانند Brave یا فایرفاکس با تنظیمات حریم خصوصی سخت‌گیرانه استفاده کنید و افزونه‌های مسدودکننده‌ی ردیاب را نصب کنید. این کار به مقابله با روش‌های انگشت‌نگاری مرورگر کمک می‌کند.

استفاده از VPN غیرمتمرکز (dVPN)

نسل جدیدی از VPNها با معماری غیرمتمرکز، ترافیک را به‌جای یک سرور مرکزی، میان چندین سرور مستقل توزیع می‌کنند. این ساختار، ردیابی متمرکز ترافیک را تقریباً غیرممکن می‌سازد.

نظر شما دراین‌باره چیست؟ آیا تابه‌حال با مشکل مسدود شدن توسط سرویس‌های مختلف هنگام استفاده از VPN مواجه شده‌اید؟ تجربیات و راهکارهای خود را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.