شپشک برنج با بال‌های گشوده، برنده مسابقه عکاسی دنیای کوچک نیکون ۲۰۲۵ شد

تصویر تنظیم‌شده از شپشک برنج درحال باز کردن بال‌هایش روی دانه‌ای برنج، مقام نخست مسابقه عکاسی میکروسکوپی «دنیای کوچک نیکون ۲۰۲۵» را کسب کرد. ژانگ یو، عضو انجمن حشره‌شناسی چین، به‌طور تصادفی هنگام تمیز کردن خانه با این حشره مرده برخورد کرد. او با ترکیب بیش از ۱۰۰ عکس گرفته‌شده با میکروسکوپ با وضوح بالا، آخرین پرواز خیالی این شپشک برنج پس از مرگش را به تصویر کشید.

شپشک برنج (Sitophilus oryzae) آفتی است که دانه‌ها و غلات را می‌خورد. ژانگ یو قبلاً شاهد هجوم این آفت‌ها به برنج بوده، اما پیدا کردن شپشک مرده با بال‌های باز، اتفاقی بسیار نادر و خوش‌یمن بود. او می‌گوید: «به دلیل اندازه بسیار کوچک این حشرات، آماده کردن نمونه‌هایی با بال‌های باز به‌صورت دستی بسیار دشوار است، بنابراین شانس یافتن حشره‌ای که به‌طور طبیعی حفظ شده باشد، اندک است.»

او شپشک برنج را روی دانه‌ای برنج قرار داد تا اندازه کوچک آن بهتر مشخص شود. یو که برای نخستین بار در چنین مسابقه‌ای برنده شده است، امیدوار است این عکس بتواند بینشی درباره ساختار این آفت‌ها ارائه دهد. او می‌گوید: «به نظر من، یک اثر برجسته ترکیبی است از هنرمندی و دقت علمی، به‌طوری که جوهره، انرژی و روح این موجودات را به تصویر می‌کشد.»

ملیکا طاهران‌ پور

برندگان شگفت‌انگیز جوایز عکاسی میکروسکوپی علمی جهان

مطالعه '4

شپشک برنج نشسته یکی از ۷۱ عکس خیره‌کننده‌ای است که ۱۵ اکتبر در مسابقه امسال مورد تقدیر قرار گرفت. در ادامه، چند نمونه برجسته از این عکس‌ها به انتخاب ساینس‌نیوز را می‌بینید.

این کره‌ شفاف شامل جهانی چندسلولی است.

یان روزنبوم، عکاس و شیمیدان آلمانی، از صدها سلول جلبک که در قطره‌ای آب حرکت می‌کردند، عکس گرفت. او برای ثبت این تصویر از میکروسکوپی ۵۰ ساله استفاده کرد که در ۱۴ سالگی خریداری کرده بود و از نور LED بهره برد.

جلبک‌های غلتان در آب‌های شیرین مانند حوضچه‌ها، دریاچه‌ها و چاله‌های آب رشد می‌کنند. سلول‌های بیضی‌شکل با خط سبز مشخص شده‌اند و نقاط سبز روشن داخل آن‌ها نشان‌دهنده‌ی نسل بعدی جلبک‌هاست که درون هر سلول مادر شکل می‌گیرند.

قطره روی نوک یک سرنگ در زاویه‌ای حساس قرار گرفته است و هم مقیاس آن را نشان می‌دهد و هم نورپردازی ایده‌آل را ثبت می‌کند. روزنبوم قبل از ثبت این عکس که مقام دوم را کسب کرد، بیش از ۲۰ قطره را ریخته بود. او می‌گوید: «نمایش حجم زندگی موجود در یک قطره آب می‌تواند به مردم نشان دهد که حتی جهان‌های کوچک هم تنوع زیستی دارند و شایسته‌ی حفاظت هستند.»

ایگور سیوانوویچ، آناتومیست، تصویری زنده و رنگارنگ از برش مقطعی هاگ‌های سرخس ثبت کرده است.

هاگ‌ها مانند بذرها عمل می‌کنند و وسیله‌ای برای تولیدمثل گیاهان هستند که معمولاً توسط باد یا حیوانات کوچک منتقل می‌شوند. در این عکس که رتبه پنجم مسابقه را کسب کرده است، سه ساختار کیسه‌مانند به نام «اسپورانژیا» دیده می‌شود که محل رشد و نگهداری هاگ‌ها هستند. کیسه سمت چپ برش مقطعی هاگ‌ها را نشان می‌دهد و پوسته‌های شبیه مغز آن‌ها قابل مشاهده است. کیسه وسط هنوز باز نشده و کیسه سمت راست خالی است؛ احتمالاً هنگام آماده‌سازی عکس پوسته آن ترکیده و هاگ‌ها ریخته‌اند. بافت برگ سرخس گونه سراتوپتِریس ریچاردی به رنگ نارنجی دیده می‌شود.

سیوانوویچ از شلوغی و پیچیدگی تصویر لذت می‌برد. او می‌گوید: «تصاویر میکروسکوپی ممکن است عجیب یا غیرواقعی به نظر برسند، اما روش خوبی برای جلب توجه مردم به طبیعت و زیست‌شناسی هستند.» سیوانوویچ از مؤسسه تحقیقاتی هاوارد هیوگز در ویرجینیا ادامه می‌دهد: «این تصاویر گیج‌کننده‌اند، اما همین گیجی گاهی انگیزه‌ای ایجاد می‌کند تا بیشتر بدانیم یا چیز جدیدی یاد بگیریم.»

این نورون‌ها ممکن است شبیه عنبیه‌ی چشم به نظر برسند، اما ساختار باریک و شاخه‌مانند آن‌ها برای بینایی طراحی نشده است بلکه به احساس لمس کمک می‌کند. استلا ویت‌اکر، که این عکس را به‌عنوان زیست‌فیزیک‌دان در مؤسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی در بتسدا، مریلند گرفته است، می‌گوید این شاخه‌های نازک و شبیه ریشه به انسان‌ها کمک می‌کنند محیط اطراف خود را حس کنند.

این عکس خیره‌کننده شاخه‌های مارپیچی نورون‌های حسی را نشان می‌دهد که در بازوها، پاها و ستون فقرات یافت می‌شوند. ویت‌اکر برای رنگ‌آمیزی این تصویر از آنتی‌بادی‌ها و فلورسانس استفاده کرده و آن را با میکروسکوپ کانفوکال گرفته است؛ ابزاری که با تاباندن لیزر به نمونه، نور خارج از فوکوس را حذف کرده و تصاویر با وضوح بالا تولید می‌کند. نقاط صورتی رنگ و لکه‌دار، پروتئینی به نام اکتین را نشان می‌دهند که در انقباض عضلات نقش دارد. میکروتوبول‌ها، که به‌عنوان مسیرهایی برای انتقال اندامک‌ها به داخل و خارج سلول عمل می‌کنند، به رنگ‌های آبی و سبز دیده می‌شوند. در مرکز تصویر، حدود ۱۰ هزار سلول در کنار هم قرار گرفته‌اند.

ویت‌اکر که در حال گذراندن دوره دکتری خود در دانشکده پزشکی ویل کورنل در نیویورک است، می‌گوید مطالعه این ساختارهای نورونی می‌تواند به پژوهشگران کمک کند تا درک کنند چگونه بیماری‌های تخریب‌کننده اعصاب مانند اسکلروز جانبی آمیوتروفیک و آلزایمر میکروتوبول‌ها را هدف قرار می‌دهند.

اکثر مردم گل‌های آفتابگردان را در آب می‌گذارند، اما مارک میس، عکاس و علاقه‌مند قدیمی به طبیعت در لهستان، وسوسه شد تا برش‌هایی از بافت پرزدار آن‌ها را زیر میکروسکوپ قرار دهد.

این برآمدگی‌های اسکلت‌مانند، پرزهای ریز یا کرک هستند که به گل‌های آفتابگردان کمک می‌کنند در برابر مهاجمان محافظت شوند. میس پرزها را از ساقه گل جمع‌آوری کرد و سپس نمونه‌ها را با نور عبور داده شده از فیلتر پلاریزه دستی روشن کرد. این تکنیک جهت امواج نور را محدود می‌کند و باعث می‌شود نمونه‌ها رنگ‌ها را به شکل متفاوتی بازتاب دهند. رنگ‌های جذاب صورتی و آبی در تصویر نهایی که از بیش از ۱۰۰ عکس ترکیب شده است، نشان می‌دهند پرزها دارای اشکال و اندازه‌های متنوعی هستند. میس می‌گوید: «این عکس نشان می‌دهد تمام پرزها یکسان نیستند. آفتابگردان که خود گیاهی زیباست، زیبایی‌های پنهان دیگری نیز دارد که با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شوند.»

این تصویر از روده‌ی موش جذابیتی تازه به دستگاه گوارش می‌بخشد.

ماریوس مهلن و همکارانش می‌خواهند بفهمند بافت‌ها چگونه رشد می‌کنند. مهلن از مؤسسه تحقیقاتی فریدریش میشر در بازل سوئیس می‌گوید: «اگر بتوانید قوانین شکل‌گیری بافت سالم را بفهمید، آن‌وقت می‌توانید دلیل شکل‌گیری بافت‌های عجیب در تومورهای سرطانی را هم درک کنید.» تیم او بافت‌های رشد یافته از سلول‌های موش و سلول‌های بنیادی را بررسی می‌کند تا بفهمد بیماری‌هایی مانند سرطان روده یا بیماری التهابی روده چگونه ممکن است در بدن ایجاد شوند.

در طول یک آخر هفته، مهلن و گروهش به کمک با میکروسکوپ کانفوکال ۶۰۰ تصویر از روده موش ثبت کرده و سپس آن‌ها را به هم وصل کردند تا تصویر نهایی شکل بگیرد. با استفاده از آنتی‌بادی‌ها و رنگ‌ها، سلول‌ها با رنگ‌های متفاوت مشخص شدند؛ هسته‌ها سفید و غشاهای سلولی قرمز هستند. توده سفید در سمت چپ نیز گروهی از سلول‌های ایمنی را نشان می‌دهد که در حال مراقبت و شناسایی مهاجمان احتمالی هستند.