مالدیو در حال غرق شدن است؛ آیا یک «شهر شناور» می‌تواند این بهشت را نجات دهد؟
آب‌های فیروزه‌ای مالدیو، بهشتی با صخره‌های مرجانی و جزیره‌های کم‌ارتفاع، همیشه مسافران را مسحور می‌کند. تصور کنید ماهیگیری محلی با چهره‌ای آفتاب‌سوخته، تورش را به آبی می‌اندازد که روزگاری، سواحل خانه‌ی کودکی‌اش را نوازش می‌کرد. اما امروز، ساحلی بازی‌های کودکی او ناپدید، و قربانی پیشروی بی‌امان اقیانوس هند شده است.
باتوجه به اینکه حدود ۸۰ درصد از مساحت مالدیو در ارتفاع یک متری از سطح دریا قرار دارد، این کشور با تهدید روزافزونی روبه‌رو است. پیش‌بینی‌های علمی، تصویری تاریک ترسیم می‌کنند: این بهشت تا پایان قرن بیست‌ویکم، احتمالاً به‌طور گسترده، زیر آب خواهد رفت. براساس گزارش سال ۲۰۲۱ هیئت بین‌دولتی تغییر اقلیم، پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۱۰۰، سطح دریا بین ۰٫۴۳ تا ۰٫۸۴ متر افزایش یابد که می‌تواند بیش از ۷۰ درصد زمین‌های قابل سکونت مالدیو را غرق کند.
افزایش سطح دریا نه‌تنها سواحل مالدیو را غرق می‌کند، بلکه با نفوذ آب شور، منابع آب شیرین را آلوده می‌کند و زندگی روزمره‌ی مردم و کشاورزی را با مشکل مواجه می‌سازد. همزمان، آب‌سنگ‌های مرجانی ظریفی که پایه‌های مالدیو را تشکیل می‌دهند، به‌دلیل گرم شدن آب دریا، در خطر انقراض هستند و با نابودی آن‌ها، سدهای حفاظتی طبیعی در برابر امواج نیز از بین خواهند رفت.
فرسایش نیز سواحل را به سمت شهر می‌راند و زیرساخت‌ها و منابع آب شیرین را تحت تأثیر قرار داده است. بنابراین، اقتصاد این کشورِ به‌شدت متکی به گردشگری و ماهیگیری، با ریسک‌های جدی مواجه خواهد بود.
گوهر شناور در اقیانوس هند
در سال‌های گذشته اما، از دل واقعیت شکننده‌ی مالدیو، آرمانی جسورانه پا به عرصه‌ی وجود نهاد: «شهر شناور». این پروژه، صرفاً مجموعه‌ای از خانه‌های روی آب نیست، بلکه منظره‌ی شهری با مهندسی پیچیده است تا همگام با امواج بالا بیاید.
مطرح شدن ایده‌ی شهر شناور، نخستین بار با ترکیبی از ناباوری و امیدواری روبه‌رو شد. رهبران مالدیو که به‌خوبی از فشردگی زمان آگاه بودند، آن را ریسکی نجات‌بخش برای حفظ آینده‌ی کشورشان دیدند.
هدف شهر شناور، تبدیل مالدیو از کشوری در آستانه‌ی فاجعه‌ی اقلیمی به پیشگامی در نوآوری‌های آب‌وهوایی است
ایده‌ی شهری که از خشکی جدا شده و قادر به همزیستی با ریتم‌های طبیعی اقیانوس است، به‌اندازه‌ی کافی انقلابی بود. این ایده، ریشه در جستجوی راهکاری عمیق داشت. چشم‌انداز طرح، شهر شناوری بود که نه‌تنها در برابر افزایش سطح دریا مقاوم باشد، بلکه با به‌کارگیری فناوری‌های سبز و رویکردهای زیست‌محیطی، از اکوسیستم دریایی اطرافش محافظت کند.
فعالان محیطزیست که تأثیرات ویرانگر افزایش سطح دریا را از نزدیک می‌دیدند، از این طرح به‌عنوان گامی ضروری و جسورانه استقبال کردند.
رویای شناور: از ایده تا واقعیت
اهمیت پروژه‌ی شهر شناور مالدیو، در پیوند ناگسستنی این کشور با جغرافیای منحصربه‌فرد و تشدید بحران آب‌وهوایی است. مالدیو چیزی در حدود ۱٬۱۹۲ جزیره‌ی مرجانی دارد که در مساحتی حدود ۹۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع پراکنده شده‌اند. این جزیره‌های کم‌ارتفاع، دفاع طبیعی اندکی در برابر پیشروی دریا دارند.
راهبردهای سنتی دفاع ساحلی در مالدیو (مانند دیواره‌های دریایی) به‌عنوان سدی موقتی عمل می‌کنند. اما سونامی ویرانگر اقیانوس هند در سال ۲۰۰۴، یادآوری تلخی از آسیب‌پذیری مجموعه جزیره‌ها در برابر بلایای طبیعی بود و نیاز به زیرساخت‌های مقاوم‌تر را آشکار کرد.
روش‌های سنتی محافظت از سواحل، مانند دیوارهای دریایی و جزیره‌های مصنوعی مانند هوله‌ماله (در شرق پایتخت مالدیو)، برای محیطزیست مخرب هستند، زیرا در بلندمدت، فرسایش مناطق مجاور را تشدید می‌کنند. به‌رغم نیاز به هزینه‌ی نگهداری بالا، دیوارهای دریایی در مقابله با ابعاد تهدید جاری، ناکارآمد هستند.
شکنندگی طبیعی مالدیو به‌صورت نمادین در سال ۲۰۰۹ به نمایشی تأثیرگذار تبدیل شد؛ زمانی که محمد نشید، رئیس‌جمهور وقت، جلسه‌ی هیئت دولت را زیر آب برگزار کرد. این اقدام با جلب توجه مردم دنیا، خطر قریب‌الوقوعی را برجسته کرد که مالدیو با آن روبه‌رو است.
راه‌حل‌های شناور: از کانال‌های هلند تا تالاب‌های مالدیو
ایده‌ی ساخت‌وساز روی آب، جدید نیست. طی قرن‌ها، جوامع انسانی از قایق‌های مسکونی رنگارنگ حاشیه‌ی کانال‌های آمستردام گرفته تا نمونه‌های مدرن‌تری مانند مزارع و پل‌های شناور، با محیط‌های آبی سازگار شده‌اند.
در سال‌های اخیر، پروژه‌های بلندپروازانه‌ای مانند طرح‌های شرکت اوشنیکس (Oceanix)، مرزهای شهرسازی شناور را جابه‌جا کرده‌اند. کوئن اولتویس، معمار و بنیانگذار استودیو واتر (Studio Water)، حرفه‌ی خود را به کاوش در معماری مبتنی بر آب اختصاص داده است. او اعتقاد دارد این رویکرد در مقایسه با ساخت‌وسازهای سنتی خشکی، پایدارتر و انعطاف‌پذیرتر به‌نظر می‌رسد و بر طول عمر پروژه‌های آبی و تواناییشان در خلق محیط‌های شهری پویا تأکید می‌کند.
شهرهای شناور نه‌تنها راه‌حلی برای بحران اقلیمی هستند، بلکه آینده‌ی زندگی پایدار را بازتعریف می‌کنند.- کوئن اولتویس، معمار و بنیانگذار استودیو واتر
پروژه‌ی شهر شناور مالدیو در سال ۲۰۲۰ با همکاری سه‌جانبه میان شرکت هلندی داک‌لندز (پیشرو در طراحی سازه‌های شناور)، دولت مالدیو (با ارائه‌ی دانش بومی و عزم سیاسی) و کوئن اولتویس (معمار برجسته) شتاب جدی گرفت. این همکاری، دانش فنی لازم برای تبدیل یک نیاز مبرم به طرحی ملموس برای آینده‌ای تاب‌آور را فراهم کرد.
برنامه‌ریزی شهری جدا از خشکی
پروژه‌ی شهر شناور مالدیو، یک محیط شهری کاملاً کاربردی را در یک تالاب ۲۰۰ هکتاری، در فاصله‌ی ۱۰ دقیقه‌ای با قایق از پایتخت، ایجاد می‌کند. این شهر برای اسکان حدود ۲۰,۰۰۰ نفر در ۵,۰۰۰ واحد طراحی شده است که شامل سازه‌های مسکونی، تجاری و نهادهای اجرایی می‌شود.
طراحی شهر شناور با فلسفه‌ی «توسعه‌ی بدون آسیب» همسو است تا تأثیرات منفی بر محیطزیست موجود به حداقل برساند. ویلاهای روی آب، با الهام از عناصر معماری سنتی مالدیو مانند سقف‌های حصیری و فضاهای زندگی روباز به‌عنوان واحدهای مسکونی اصلی، طوری طراحی شده‌اند که ضمن رعایت اصول مدرن طراحی پایدار، با محیط اطراف ادغام شوند.
فلسفه‌ی طراحی، تعادلی هماهنگ بین جذابیت زیبایی‌شناختی برای ساکنان و گردشگران ایجاد می‌کند. همزمان، ایمنی، پایداری و ثبات بلندمدت را در اولویت قرار می‌دهد. این ملاحظات دقیق، تضمین می‌کند که شهر نه‌تنها شگفتی مهندسی، بلکه مکانی باشد که حس تعلق را به فرهنگ و میراث طبیعی مالدیو زنده نگه می‌دارد.
سیاست‌گذاری مناسب
تبدیل این چشم‌انداز بلندپروازانه به واقعیت، نیازمند همکاری پیچیده‌ی بین‌المللی بود. مهندس‌های هلندی، که به‌خاطر تخصص در مدیریت آب و مهندسی هیدرولیک شناخته شده هستند، با اکولوژیست‌های دریایی مالدیو، همکاری نزدیکی کردند. انتظار می‌رود این پروژه با ایجاد هزاران شغل، نقش مهمی در رونق اقتصاد محلی ایفا کند.
یکی از بزرگترین چالش‌ها، تدوین چارچوب حقوقی برای شهری بود که خارج از مرزهای سنتی خشکی وجود دارد
ایجاد قوانین برای املاک شناور، تعریف حقوق مالکیت اقیانوس در چارچوب سازه‌های مصنوعی، و تضمین انطباق با مقررات بین‌المللی دریایی، به مذاکرات گسترده و راه‌حل‌های حقوقی نوآورانه نیاز داشت. در مالدیو، وضعیت حقوقی شهر شناور روشن شده است؛ به‌گونه‌ای که خریدارها، سند مالکیت املاک خود را دریافت می‌کنند و این واحدها همچون املاک واقعی، معامله می‌شوند. این موضوع برای تسهیل تأمین مالی و بیمه‌ی پروژه، حیاتی بود.
قانون‌گذاران، جذب سرمایه‌گذاری خصوصی از اروپا را به‌عنوان مسیری عملی در پیش گرفتند. ازاین‌رو، واحدهای این شهر شناور قابل خریداری هستند؛ آپارتمان‌هایی از ۱۵۰ هزار دلار و خانه‌های بزرگ تر خانوادگی از ۲۵۰ هزار دلار قیمت دارند. این استراتژی، با هدف جذب طیف متنوعی از خریداران، از جمله مردم محلی، طراحی شد.
شگفتی‌های مهندسی یک شهر شناور
توانایی شهر شناور مالدیو در مقاومت در برابر نیروهای پویای اقیانوس، ریشه در درک عمیق و کاربرد هوشمندانه اصول علمی بنیادین دارد. در قلب این طرح، اصل شناوری قرار دارد: هر سکوی بتنی که پایه‌ی شهر را تشکیل می‌دهد، با دقت طراحی شده است تا حجمی از آب را معادل وزن سازه‌ای که نگه می‌دارد، جابه‌جا کند. این اصل معروف به «قانون ارشمیدس»، توضیح می‌دهد چرا حتی کشتی‌های سنگین نیز می‌توانند روی آب شناور باشند.
مکانیسم طراحی شده بر پایه‌ی علم، تضمین می‌کند که شهر نه‌تنها شناور بماند، بلکه ثبات و امنیتش حفظ شود
مهندس‌ها با طراحی سکوهایی با چگالی کمتر از آب، از فولاد و بتن توخالی استفاده کرده‌اند تا با جابه‌جایی حجم قابل‌توجه آب، شناوری قدرتمندی ایجاد کنند. برای تطابق با نوسان‌های طبیعی سطح آب در اثر جزرومد و افزایش پیش‌بینی‌شده‌ی سطح دریا، سازه‌ها به پایه‌های متحرک مجهز شده‌اند.
پایه‌های تلسکوپی نصب‌شده به شهر اجازه می‌دهند به‌صورت عمودی حرکت کند و درحالی‌که در جای خود ثابت است، جابه‌جا شوند. همچنین، این پایه‌ها به شهر اجازه می‌دهند تا با بالا آمدن سطح آب تا ۱ متر در دهه‌های آینده، به‌صورت عمودی جابه‌جا شود.
سیستم لنگرگذاری نیز شاهکاری مهندسی است که شهر را به‌صورت ایمن درون تالاب نگه می‌دارد، و درعین‌حال، انعطاف لازم برای جذب تنش‌های ناشی از امواج و جریان‌ها ایجاد می‌کند. در این طرح از انواع لنگرها مانند لنگرهای ثابت در بستر دریا، شمع‌های مکشی، لنگرهای گرانشی و شمع‌های کوبیده‌شده استفاده می‌شود که انتخاب هر کدام بستگی به شرایط بستر دریا و نیازهای خاص شهر شناور دارد.
ابزارها و فناوری‌ها
ساخت شهر شناور مالدیو با به‌کارگیری مواد پیشرفته و فناوری‌های نوین محقق شده است. بتن ویژه‌ی محیط‌های دریایی، به‌عنوان ماده اصلی انتخاب شد تا دوام و مقاومت در برابر خوردگی آب شور را تضمین کند. این نوع بتن نه‌تنها نیروی وزن سازه را کاهش می‌دهد و در پی‌سازی و تقویت صرفه‌جویی ایجاد می‌کند، بلکه عایق حرارتی بهتر و مقاومت بیشتری در برابر آتش دارد.
فولاد ضدزنگ گرید ۳۱۶ (معروف به فولاد دریایی) در بخش‌های حیاتی سازه استفاده شد تا در محیط خورنده‌ی دریا، ایمنی و ماندگاری شهر را تضمین کند. این گرید فولاد حاوی مولیبدن است که مقاومت آن در برابر خوردگی ناشی از کلر آب شور دریا را افزایش می‌دهد.
حتی مواد بازیافتی مانند فوم شیشه (تولید شده از شیشه بازیافتی) نیز به‌منظور پایبندی به توسعه‌ی پایدار در ساخت‌وساز به‌کار رفته است. این ماده‌ی سبک و عایق، به‌عنوان پرکننده‌ی سازه‌ای و عایق‌کاری استفاده می‌شود.
روند ساخت به‌صورت بخش‌بندی‌شده پیش می‌رود: واحدهای مسکونی و سازه‌ها در خشکی ساخته می‌شوند تا کیفیت و کارایی کنترل شود. سپس این بخش‌ها با دقت به محل مشخص‌شده در تالاب انتقال می‌یابند و مانند پازلی غول‌پیکر به هم متصل می‌شوند. این روش، اختلال در اکوسیستم دریایی را به حداقل می‌رساند و توسعه‌ی گام‌به‌گام شهر را ممکن می‌سازد.
ساخت‌وساز شهری شناور
توسعه‌ی شهر بر پایه‌ی سیستمی استوار است که مقیاس‌پذیری و مونتاژ سریع را امکان‌پذیر می‌کند. هر واحد شناور، از خانه‌ها تا بیمارستان‌ها، در کارخانه‌های کشتی‌سازی محلی پیش‌ساخته می‌شود و از کامپوزیت‌های سبک و مقاوم در برابر خوردگی مانند پلیمرهای تقویت‌شده با الیاف شیشه و کربن با پوشش اپوکسی با درجه‌ی دریایی استفاده می‌کند. این مواد با نسبت استحکام به وزن بیش از ۵۰ مگاپاسکال بر کیلوگرم بر متر مکعب و عمر بیش از ۵۰ سال در محیط‌های آب شور، مقاومت در برابر خوردگی و خستگی را تضمین می‌کنند.
ضریب ایمنی ۲٫۵ برابری سیستم لنگرگاه، تضمین می‌کند که اگر نیروی واردشده حتی بیش از ۲٫۵ برابر مقدار تحمل باشد، سازه همچنان پایدار بماند
پایداری در طراحی مهندسی شهر نقش محوری دارد. واحدها به یک بدنه‌ی بتنی بزرگ زیر آب متصل می‌شوند که با پایه‌های تلسکوپی فولادی و کابل‌های با استحکام بالا با مقاومت کششی ۱۸۰۰ مگاپاسکال به بستر دریا در عمق ۳۰ متری لنگر انداخته شده است. این سیستم، با ضریب ایمنی ۲٫۵ برای تحمل جریان‌های جزر و مدی با سرعت ۱٫۵ متر بر ثانیه، پایداری را در برابر امواج و بادهای تا ۱۲۰ کیلومتر در ساعت تضمین می‌کند و به شهر اجازه می‌دهد با حرکات اقیانوسی نوسان کند و خطر فروپاشی ساختاری را کاهش دهد.
مرحله ۱: طراحی اولیه و اجرای مهندسی
ساختار بنیادین شهر شناور مالدیو، شبکه‌ای از سکوهای به‌هم‌پیوسته، از الگوهای شش‌ضلعی پیچیده‌ی مرجان‌ها برگرفته شده است. این معماری، با ایجاد پایداری ذاتی، به کل شهر اجازه می‌دهد همچون موجودیتی یکپارچه روی آب عمل کند.
شبکه‌ی الگوهای هندسی شهر، به‌دلیل تکرارپذیری و اتصال ماژول‌های به‌هم‌پیوسته، نیروهای ورودی امواج را به‌طور یکنواخت توزیع می‌کند تا از تمرکز تنش در یک نقطه، جلوگیری کند. در این طرح، هر ماژول به‌گونه‌ای طراحی شده که به‌طور مستقل قابل تنظیم یا تعویض باشد.
مهندس‌ها از روش تحلیل المان محدود (Finite element method یا FEM) برای آزمایش یکپارچگی ساختاری تحت بارهای شبیه‌سازی‌شده‌ی موج و باد تا ۱۲۰ کیلومتر در ساعت استفاده کردند تا مقاومت در شرایط سخت دریایی را تأیید کنند.
شبکه‌ی شش‌ضلعی همچنین قابلیت گسترش و انطباق با نیازهای آینده را فراهم می‌کند و استفاده‌ی بهینه از سطح تالاب را ممکن می‌سازد. ساختار مرجان‌ها با برجستگی‌های فشرده‌اش، امکان اشتراک‌گذاری کارآمد مواد مغذی و اکسیژن را فراهم می‌کند؛ اصلی که در طراحی به‌هم‌پیوسته‌ی بخش‌های شهر شناور، بازتاب یافته است.
اجزای پیش‌ساخته با استفاده از کامپوزیت‌های مقاوم در برابر خوردگی توسعه یافتند. سیستم لنگرگاه با کابل‌های فولادی و لنگرهای با مقاومت تسلیم ۵۰۰ مگاپاسکال مهندسی شد و کانال‌های تأسیسات با لوله‌های PVC بادوام برای توزیع آب و برق طراحی شدند. این مرحله، پایه‌ای برای گسترش شهر ایجاد کرد و اولین واحدهای نمونه برای ارزیابی عمومی ساخته شدند.
مرحله ۲: ساخت واحدهای شناور اولیه
از ژوئن ۲۰۲۲، اولین واحدهای شناور، هر یک با مساحت ۱۰۰ متر مربع، با پانل‌های کامپوزیت تقویت‌شده با الیاف کربن مونتاژ شدند. این واحدها با پیچ‌هایی با گشتاور ۱۵۰ نیوتن متر و میزان خطای ۲± میلی‌متر به هم متصل شدند و با یدک‌کش‌های مجهز به جرثقیل ۵۰ تنی و هدایت GPS با دقت ۱۰ سانتی‌متر به محل منتقل شدند.
آزمایش‌ها جابجایی حداکثر ۰٫۵ متر تحت بادهای ۵۰ کیلومتر در ساعت را تأیید کردند. کابل‌کشی برق زیرسطحی با ولتاژ ۱٬۰۰۰ ولت برای منبع تغذیه موقت نصب شد و ساختارهای مرجانی مصنوعی برای تقویت زیست‌بوم دریایی قرار گرفتند.
راه‌اندازی نمونه‌ی اولیه، اوج فرایند بررسی بود. تیم مهندسان، نمونه‌های اولیه ماژول‌ها را تحت آزمون‌های سختگیرانه قرار دادند؛ از جمله «آزمون غرقابی‌شدن» که طی آن یک نقص فنی نزدیک بود کل پروژه را به قعر دریا فرو ببرد. اصلاح این نقص، سبب بازطراحی فوری برخی بخش‌ها شد. نقص رخ‌داده اگرچه ابتدا نگران‌هایی را برانگیخته بود، درنهایت طراحی نهایی را تقویت کرد و درس‌های ارزشمندی را به مهندسان آموخت.
شناور ماندن موفقیت‌آمیز بلوک اولیه، با شادی فراوانی همراه بود. بااین‌حال، مسیر ساخت یک شهر شناور کامل، با چالش‌های مالی روبه‌رو بود. تأمین بودجه‌ی ۲۰۰ میلیون دلاری، نیازمند متقاعد کردن سرمایه‌گذاران درباره‌ی پتانسیل بلندمدت پروژه بود.
مرحله ۳: نصب زیرساخت‌ها و سیستم‌های تاسیساتی
این مرحله بر نصب زیرساخت‌های کلیدی متمرکز بود. پنل‌های خورشیدی و شبکه‌ی هوشمند برای مدیریت نوسانات بار بدون افت ولتاژ پیاده‌سازی شدند. سیستم خنک‌کننده با آب عمق دریا با پمپ‌های غوطه‌ور، نصب شد و واحدهای مدیریت پسماند با تجزیه‌ی بی‌هوازی ادغام شدند. مسیرهای پیاده‌روی از پلاستیک‌های بازیافتی و مسیرهای تأسیساتی از بتن تقویت‌شده با رتبه‌ی فشار ۱۶ اتمسفر پوشیده شدند. این مرحله، عملکرد سیستم‌های انرژی و زیست‌محیطی را تثبیت کرد و زیرساخت‌های حمل‌ونقل را گسترش داد.
مرحله ۴: ساخت واحدهای مسکونی
از آوریل ۲۰۲۵، واحدهای مسکونی ۱۵۰ متر مربعی تحت قرارداد با Ocean Builders ساخته شدند. مونتاژ با جرثقیل‌های ۷۵ تنی، آماده‌سازی ۵ واحد در هفته را ممکن کرد. مواد عایق متراکم و پنجره‌های دوجداره با کاهش ۲۵ درصدی در تبادل گرما، بهره‌وری انرژی را افزایش دادند. خطوط دوچرخه‌سواری و شبکه‌های توزیع آب با لوله‌های پلی‌اتیلن توسعه یافتند و زیرساخت‌های مورد نیاز شهری را تأمین کردند.
مرحله ۵: ادغام نهایی و آمادگی عملیاتی
این مرحله، که برای تکمیل در سال ۲۰۲۷ برنامه‌ریزی شده است، تمام سیستم‌ها را در یک پیکربندی عملیاتی ادغام می‌کند. شبکه هوشمند برای مدیریت بار اوج ۱۰ مگاوات با مدارهای تغذیه دوگانه و ژنراتور اضطراری تنظیم می‌شود. سیستم لنگرگاه، تحت آزمایش تنش در ۱۵۰ درصد ظرفیت طراحی قرار می‌گیرد.
در ادامه، پردازش پسماند به ۵ تن در روز افزایش می‌یابد و تجهیزات آب شیرین‌کن با غشای اسموز معکوس روزانه ۱٬۰۰۰ متر مکعب آب آشامیدنی، وارد مدار می‌شود. درنهایت، مسیرهای ارتباطی از بتن تقویت‌شده با الیاف تکمیل می‌شوند تا مناطق مسکونی را به مراکز اجتماعی متصل می‌کنند.
شهر شناور مالدیو با طراحی ماژولار، سیستم‌های لنگرگاه نوآورانه و زیرساخت‌های پایدار، نمونه‌ای از چگونگی ایجاد محیط‌های شهری مقاوم در برابر تغییرات اقلیمی است. با طی شدن مراحل ساخت و بهره‌گیری از مواد پیشرفته و مهندسی دقیق، این پروژه تا سال ۲۰۲۷ تکمیل خواهد شد.
چالش‌های مهندسی یک شهر
شهر شناور مالدیو فراتر از یک پروژه‌ی مهندسی بلندپروازانه است. این طرح می‌تواند الگویی برای بقای بشریت در مواجهه با تغییرات اقلیمی باشد. اما تمام چالش‌های یک شهر، در مهندسی و ساخت‌وساز خلاصه نمی‌شود.
طوفان‌زدایی از یک رؤیا
زندگی در مالدیو به معنای هم‌نوایی با ریتم طوفان‌های موسمی است و هر سازه‌ای در اینجا باید توان مقاومت در برابر رویدادهای شدید جوی را داشته باشد. طراحی و مهندسی شهر شناور مالدیو با دیدگاه تاب‌آوری در برابر امواج تا ارتفاع ۲ متر در طوفان‌های شدید استوایی صورت گرفت.
سازه‌های شناور برای مقاومت در برابر شرایط آب‌وهوایی شدید مهندسی شده‌اند تا نیروی امواج را منحرف کند
شبکه‌ی به‌هم‌پیوسته‌ی سازه‌های شناور، نیروهای ناشی از امواج و طوفان را در کل سیستم توزیع می‌کند و فشار بر هر سازه را کاهش می‌دهد. صخره‌های مرجانی اطراف نیز به‌عنوان سدی طبیعی در تخلیه‌ی انرژی امواج، لایه‌ی حفاظتی اضافه‌ای ایجاد می‌کنند.
تأمین انرژی برای شهری شناور
توسعه‌ی پایدار در شهر شناور مالدیو نه یک فکر جانبی، بلکه اصل راهبردیِ حاکم بر طرح این پروژه است. تأمین انرژی در این محیط شهری منحصربه‌فرد، نیازمند راهکارهای نوآورانه‌ای نیاز دارد که کمترین تأثیر منفی بر محیطزیست پیرامون داشته باشد.
در طراحی شهر، پنل‌های خورشیدی گسترده‌ای روی سقف‌ها و سطح دریا نصب می‌شوند تا از نور خورشید، انرژی پاک تولید کنند
پنل‌های خورشیدی روی ساختمان‌ها و دریا با خروجی اوج ۳۰۰ وات بر متر مربع، در قاب‌های آلومینیومی نصب شده‌اند. با اتصال به یک شبکه‌ی هوشمند، الگوریتم‌های بهینه‌سازی، توزیع انرژی ذخیره شده در باتری‌های ۵۰۰ کیلووات ساعتی لیتیوم-یونی را بر عهده دارند.
سیستم خنک‌کننده‌ی با آب‌های عمیق، با پمپ‌های غوطه‌ور با سرعت ۵۰۰ متر مکعب در ساعت، آب سرد ۷ درجه‌ی سانتی‌گراد را از عمق بیش از ۲۰۰ متر از طریق لوله‌های پلی‌اتیلن به گردش درمی‌آورد و نیاز به تهویه‌ی مطبوع را تا ۳۰ درصد کاهش می‌دهد.
یکی دیگر از رویکردهای نوین برای خنک‌سازی شهر، استفاده از سیستم تهویه با آب عمیق دریا (Ocean thermal energy conversion یا OTEC) بود. در این روش، آب سرد از اعماق دریا به تالاب پمپاژ می‌شود تا با خنک کردن محیط پیرامون شهر، جایگزینی برای سیستم‌های تهویه‌ی انرژی‌بر فراهم شود.
مدیریت پسماند، پساب و آب
فراتر از انرژی، یک شهر شناور پایدار باید به مسائل حیاتی مدیریت پسماند و آب نیز بپردازد. شهر شناور مالدیو مجهز به سیستم‌های توالت بدون پساب است که از ورود فاضلاب تصفیه‌نشده به اکوسیستم حساس تالاب جلوگیری می‌کند. پسماندها تفکیک، بازیافت یا کمپوست می‌شوند تا آلاینده‌های بالقوه به مواد مفید تبدیل شوند.
زیست‌گاز آزاد شده از تجزیه‌ی پسماندهای آلی، به منبعی ارزشمند از انرژی تبدیل می‌شوند که اصول اقتصاد مبتنی بر بازیافت را تجسم می‌بخشند
مدیریت پسماند از طریق واحدهای یکپارچه انجام می‌شود که روزانه تا ۲ تن زباله را بازیافت می‌کند. طی فرایند تجزیه‌ی بی‌هوازی، ۱۵۰ متر مکعب زیست‌گاز تولید می‌شود که در ادامه برای تولید انرژی در ریزتوربین‌های ۵۰ کیلوواتی به مصرف می‌رسد. با این روش، تا ۸۰ درصد زباله‌های جامد بازیافت می‌شود، و زباله‌های قابل تجزیه نیز به انرژی و کمپوست تبدیل خواهند شد.
آب باران نیز به دقت جمع‌آوری، تصفیه و نگهداری می‌شود تا منبعی پایدار از آب شیرین برای ساکنان شهر فراهم کند. همچنین، شهر دارای تأسیسات ذخیره و تولید آب شیرین اختصاصی خواهد بود.
زیرساخت‌های عمرانی
شهر شناور مالدیو همچنین برنامه‌هایی برای نظم قانونی و سیستم دفاعی در نظر می‌گیرد تا امنیت ساکنان را تضمین کند. انعطاف‌پذیری، جنبه‌ای کلیدی در طراحی است که امکان تنظیم، الحاق و به‌روزرسانی شهر را در طول زمان برای پاسخگویی به چالش‌های آینده فراهم می‌کند.
زیرساخت‌های عمرانی شامل مسیرهای پیاده‌روی و خطوط دوچرخه‌سواری از پلاستیک‌های بازیافتی و آسفالت اصلاح‌شده با پلیمر است که با کانال‌های تأسیسات از بتن تقویت‌شده برای توزیع آب و برق یکپارچه شده‌اند.
شهر بدون خودرو طراحی شده است و از پل‌ها، کانال‌ها و اسکله‌ها برای جابجایی با پیاده‌روی، دوچرخه یا اسکوترهای برقی استفاده می‌کند تا ردپای کربنی را کاهش دهد. ساخت در مراحل متمایز، هر یک با نقاط عطف مهندسی خاص، اجرا می‌شود.
زیرساخت‌های شهر شامل کانال‌هایی برای حمل‌ونقل قایقی است که نیاز به وسایل نقلیه‌ی زمینی را کاهش می‌دهد و پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری در جاده‌های شنی طبیعی را ترویج می‌کند. سیستم انرژی و تأسیسات به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که بر منابع انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی متمرکز باشند.
چالش‌های حفاظت محیطزیست
مسیر نوآوری هموار نیست، و توسعه‌ی شهر شناور مالدیو نیز با چالش‌های خود روبه‌رو شده است. جزیره‌های مصنوعی، زمین جدیدی ایجاد می‌کنند، اما عملیات تخریبی لایروبی را به‌همراه دارند که حیات دریایی را از بین می‌برد. برای کمتر شدن عواقب زیست‌محیطی، بانک‌های مرجانی مصنوعی از فوم شیشه‌ای زیست‌سازگار ساخته و در زیر پلتفرم‌ها نصب شده‌اند تا تنوع زیستی دریایی را تقویت کنند.
سروصدای ناشی از فعالیت‌های انسانی مانند ساخت‌وساز می‌تواند در ارتباطات دلفین‌ها که برای شکار و جهت‌یابی استفاده می‌کنند، اختلال ایجاد کند
در مرحله‌ی اول ساخت‌وساز، نگرانی‌هایی درباره‌ی آلودگی صوتی ناشی از عملیات شمع‌کوبی برای لنگراندازی شهر به‌وجود آمد. به‌همین منظور، ساخت‌وساز به‌طور موقت متوقف شد تا از دلفین‌های ساکن در تالاب محافظت شود. در این راستا، اقداماتی برای کاهش سطح سروصدا و کم کردن اختلال در زندگی دریایی اجرا شد.
با اولویت‌دهی به حفظ اکوسیستم موجود، گروهی متخصص از زیست‌شناس‌ها، وظیفه‌ی دشوار انتقال حدود ۵۰۰ کلونی مرجانی از محل ساخت‌وساز به مناطق امن‌تر درون تالاب را بر عهده گرفتند. پروژه‌های انتقال مرجان‌ها به پلتفرم‌های مصنوعی، نرخ بقای بالایی را نشان داده‌اند؛ به‌طوری که در برخی اقدامات، بیش از ۹۰ درصد مرجان‌ها پس از یک سال زنده ماندند.
طراحی شهر حتی تأثیر سایه‌ها بر بستر دریا را نیز در نظر گرفته است تا اطمینان حاصل شود نور کافی به اکوسیستم زیر آب می‌رسد. نحوه‌ی چینش شبکه‌ی شش‌ضلعی، شدت نور بستر دریا را در ۵۰ تا ۷۰ لوکس حفظ می‌کند تا از حیات دریایی فتوسنتزی حمایت کند.
الگویی برای شهرهای آینده
پروژه‌ی شهر شناور مالدیو به‌عنوان یک دستاورد برجسته در حوزه‌ی مهندسی، پاسخی قاطع به چالش‌های ناشی از تغییرات اقلیمی و افزایش سطح آب دریاها است. این ابتکار، نه‌تنها راهکاری عملی برای حفاظت از شهرهای ساحلی در برابر تهدیدهای زیست‌محیطی ارائه می‌دهد، بلکه با استفاده از فناوری‌های پیشرفته و طراحی هوشمندانه، الگویی برای توسعه‌ی پایدار در مناطق آسیب‌پذیر دنیا ترسیم می‌کند. اهمیت این پروژه، ریشه در توانایی آن برای تلفیق منابع محلی با همکاری‌های بین‌المللی دارد که آینده‌ای امن‌تر و مقاوم‌تر را برای ساکنانش رقم می‌زند.
پخش از رسانه
تجربه‌ی مالدیو درس‌هایی ارزشمند برای سایر نقاط دنیا به ارمغان می‌آورد و می‌تواند به‌عنوان مبنایی برای پروژه‌های مشابه در شهرهایی مانند جاکارتا یا بوسان قرار گیرد که با مسائل مشابهی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این شهر شناور، نشان‌دهنده‌ی پتانسیل عظیم ایده‌های نوآورانه در مواجهه با بحران‌های طبیعی است و بر نقش کلیدی اراده‌ی سیاسی، سرمایه‌گذاری هدفمند و تعهد به پایداری تأکید دارد. موفقیت مالدیو به‌عنوان پیشگام این عرصه، انگیزه‌ای برای دیگر کشورها ایجاد می‌کند تا با الهام از این مدل، راه‌حل‌هایی را متناسب با شرایط خود توسعه دهند.
در چشم‌اندازی وسیع‌تر، شهر شناور مالدیو فراتر از یک راه‌حل محلی، نمادی از امید و خلاقیت بشری در برابر چالش‌های زیست‌محیطی است. این پروژه نشان می‌دهد که با تکیه بر همکاری، نوآوری و احترام به طبیعت، می‌توان بر موانع بزرگ غلبه کرد و دنیای را ساخت که در آن انسان و محیطزیست، در تعادل و هماهنگی به حیات خود ادامه دهند. مالدیو با تبدیل تهدید اقیانوس به فرصتی برای بازآفرینی، الهام‌بخش مسیری روشن به‌سوی آینده‌ای پایدار و تاب‌آور برای همه‌ی جوامع خواهد بود.